Z artykułu dowiesz się:
- Jak stres wpływa na zmiany skórne w trądziku pospolitym i hormonalnym?
- Czy to stres nasila trądzik, czy choroba skóry podnosi poziom stresu?
- Jak sobie poradzić ze zmianami skórnymi w trądziku pospolitym i hormonalnym, które nasila stres?
Choroby skóry (dermatozy) mają znaczący wpływ na dobrostan psychiczny i jakość życia (Jones-Caballero i in. 2007). Pacjenci zmagający się z dermatozami częściej doświadczają zaburzeń nastroju, depresji, a także zaburzeń nerwicowych, niż osoby ze zdrową skórą (Gupta i Gupta 1998). Jedną z jednostek chorobowych, w której stres jest ważnym i często pojawiającym się czynnikiem jest trądzik.
Aż 42% badanych z dolegliwościami skórnymi i niemal połowa osób z chorobami skóry przyznaje, że stan ich skóry bardzo wpływa na poczucie atrakcyjności, niewiele mniej obserwuje wpływ na pewność siebie i, co za tym idzie, karierę zawodową. Więcej niż co trzeci badany i badana czują się często zakłopotani z powodu wyglądu swojej skóry, a problemy skórne pogarszają jakość ich życia. Dolegliwości skórne wywierają także negatywny wpływ na nasze życie towarzyskie (deklaruje to odpowiednio 21 i 25% badanych) oraz życie seksualne (20 i 24%). W czasie nasilenia dolegliwości skórnych, aż 44% osób z przewlekłymi chorobami skóry i 38% z dolegliwościami skórnymi odczuwa obniżoną samoocenę, a 35% i 27% - smutek, przygnębienie i pogorszenie nastroju. Odpowiednio 25% i 19% badanych ogranicza swoje kontakty społeczne i poddaje się samoizolacji, a 21% i 17% ma poczucie, że są gorsi od innych.
Przeczytaj nasz Raport „Psychodermatologia – jak stan skóry wpływa na zdrowie psychiczne Polaków”
Trądzik pospolity (Acne vulgaris) to choroba skóry, która może dotykać od 85 do 100% ludzi w populacji światowej (Toyoda i Morohashi 2001). Trądzikowe zmiany skórne pojawiają się w różnym wieku, najczęściej u nastolatków, ale w ostatnim czasie zauważa się również wzrost przypadków trądziku u osób dorosłych (Acne tarda) (Collier i in. 2008).
Zarówno w przypadku trądziku pospolitego, jak i trądziku występującego u osób dorosłych, zaburzenia hormonalne mogą odgrywać kluczową rolę w powstawaniu lub nasileniu zmian skórnych (Chałubek, Faruga-Lewicka, i Kardas 2022). W tej sytuacji mamy do czynienia z trądzikiem hormonalnym.
Czynnikami, który w znaczny sposób wpływa na powstawanie zmian trądzikowych są czynniki psychologiczne, na przykład stres. Ma on znaczenie w przebiegu wszystkich wymienionych rodzajów trądziku (Chałubek, Faruga-Lewicka, i Kardas 2022).
Trądzik a stres
Przebieg trądziku pospolitego i hormonalnego jest nie tylko nieprzewidywalny, ale również może przybierać formę przewlekłą, co często prowadzi do frustracji wśród osób zmagających się z tą dermatozą. Wśród negatywnych skutków psychologicznych, które często towarzyszą trądzikowi, można wymienić szereg problemów. Do najbardziej znaczących należą: poczucie lęku, występowanie epizodów depresyjnych, spadek poziomu samooceny, ograniczenie aktywności w relacjach społecznych oraz ogólne pogorszenie jakości życia (Thomas 2004).
Okazuje się, że relacja między trądzikiem a dobrostanem psychologicznym pacjenta jest dwukierunkowa. Nie tylko pojawienie się zmian trądzikowych nasila stres i negatywnie wpływa na jakość życia, ale również mechanizmy zachodzące w organizmie człowieka pod wpływem stresu mogą prowadzić do nasilenia trądziku pospolitego i hormonalnego (Chałubek, Faruga-Lewicka, i Kardas 2022).
Jak stres nasila trądzik pospolity?
Nasilenie trądziku przez stres - dowody w badaniach naukowych
W badaniach przeprowadzonych przez Yosipovitch i jego zespół, zaobserwowano związek między poziomem stresu a stopniem nasilenia trądziku pospolitego u nastolatków. Uczestnicy badania doświadczali zarówno niskiego, jak i wysokiego poziomu stresu. Wyniki wskazują na istnienie pozytywnej korelacji między wzrostem poziomu stresu a nasileniem zmian skórnych, co oznacza, że wzrost poziomu stresu może przyczyniać się do zwiększenia objawów trądziku (Yosipovitch i in. 2007). Wyniki badań prowadzonych przez Gouldena i jego zespół, a także przez Poli i współpracowników, wskazują na istotny wpływ stresu na stan skóry osób dorosłych. Zauważono, że u ponad połowy uczestników tych badań, okresy zwiększonego napięcia psychicznego wiązały się z pogorszeniem objawów trądziku dorosłych (Goulden, Clark, i Cunliffe 1997; Poli, Dreno, i Verschoore 2001).
Jak stres nasila trądzik pospolity - mechanizm
Stres, w szczególności długotrwały, ma bardzo ważny wpływ na fizjologię skóry. W skórze osób narażonych na chroniczny stres wzrasta stężenie cytokin prozapalnych oraz niektórych neuroprzekaźników. Zwiększa to poziom stanu zapalnego, co może nasilać zmiany trądzikowe, również te powstające na tle hormonalnym. Co ciekawe, stres może również nasilać produkcję łoju poprzez wzrost stężenia neuropeptydu P, który też wykazuje działanie prozapalne (Polak, Teległów, i Piotrowska 2020).
Stres a trądzik hormonalny
Kolejnym mechanizmem, przez który stres zwiększa nasilenie trądziku jest stymulacja nadnerczy do wzrostu poziomu syntezy androgenów, co ma największe znaczenie w przypadku trądziku hormonalnego. Co ciekawe ten mechanizm może też pogarszać stan skóry pacjentów, u których trądzik pospolity i trądzik wieku późnego nie wynika z zaburzeń gospodarki hormonalnej (Polak, Teległów, i Piotrowska 2020).
Trądzik i stres – jakie badania wykonać?
Jeśli zauważymy nasilenie trądziku po stresującym czasie warto sprawdzić poziom kortyzolu z rana oraz po południu. Ze względu na możliwy wzrost syntezy androgenów w następstwie przewlekłego stresu warto też sprawdzić poziomy tych hormonów, najlepiej między 2-4 dniem cyklu:
-
androstendion,
-
DHEAS,
-
testosteron,
-
DHT.
Stres nasila mój trądzik – jak sobie poradzić?
W badaniach naukowych zauważono, że stosowanie metod relaksacyjnych oraz technik zmniejszających poziom stresu może przyczynić się do obniżenia intensywności zmian skórnych w trądziku pospolitym. Po zaprzestaniu praktykowania tych technik, uczestnicy badania obserwowali ponowne nasilenie problemów skórnych (Hughes i in. 1983). Warto również korzystać ze wsparcia psychologicznego, a w razie potrzeby również skonsultować się z lekarzem psychiatrą.
Nie tylko stres nasila trądzik, ale również zmiany skórne mogą wywoływać zwiększony poziom stresu. To prowadzi do powstania mechanizmu „błędnego koła”, gdzie nasilenie reakcji stresowych powoduje pogorszenie stanu skóry, co z kolei jeszcze bardziej nasila stres.
Dlatego w przypadku tej choroby skóry konieczne jest działanie całościowe:
-
zadbanie o odpowiednią pielęgnację skóry pod okiem kosmetologa,
-
współpraca z dietetykiem klinicznym w zakresie odpowiednio dobranej dietoterapii (podstawy diety w trądziku hormonalnym można przeczytać tutaj – WPIS: Dieta i suplemenetacja w trądziku hormonalnym,
-
współpraca z lekarzem dermatologiem i w przypadku trądziku hormonalnego – z endokrynologiem,
-
zadbanie o techniki radzenia sobie ze stresem, wsparcie psychologiczne i w razie potrzeby psychiatryczne,
-
wsparcie suplementacyjne.
Suplementacja w trądziku nasilonym przez stres
Odpowiednio dobrana suplementacja może wpływać na mechanizmy fizjologiczne pojawiające się w organizmie pod wpływem stresu i minimalizować ich negatywny efekt na stan skóry. Na przykład na prozapalne działanie neuropeptydu Y i cytokin, których wydzielanie wzrasta w sytuacjach stresowych, można odpowiedzieć dostarczaniem związków antyoksydacyjnych oraz skutecznie stymulujących przeciwzapalne mechanizmy w organizmie. Takie właściwości wykazuje laktoferyna, która zmniejsza poziom cytokin i interleukin o działaniu prozapalnym, fiołek trójbarwny i zielona herbata matcha, które dzięki zawartości polifenoli działają antyoksydacyjnie, witaminy B1, B3 i C, które wspierają aktywację mechanizmów przeciwzapalnych (Bhagat i in. 2019; Chawla i Kvarnberg 2014; Pullar, Carr, i Vissers 2017). Są to składniki dermosuplementu Carein Acne Skin, po który warto sięgnąć w przypadku trądziku pospolitego, Acne tarda, czy trądziku hormonalnego.
Czysta skóra bez trądziku
Acne Skin
Ze względu na wzrost syntezy androgenów w odpowiedzi na stres, warto też przyjrzeć się składnikom, które mogą wpływać na ten mechanizm odpowiedzialny za nasilenie trądziku. Jednym ze związków, który wykazuje takie działanie jest mio-inozytol, który jest inhibitorem działania enzymu 5-α reduktazy. Dzięki temu mechanizmowi, mio-inozytol przyczynia się do redukcji poziomu dihydrotestosteronu (DHT), ale również wpływa na zmniejszenie poziomu testosteronu wolnego i całkowitego w surowicy krwi (Costantino i in. 2009). Kolejnym ważnym składnikiem jest cynk. Jego niedostateczna ilość w organizmie może przyczyniać się do zaostrzenia objawów trądziku, szczególnie trądziku hormonalnego. Dzieje się tak, ponieważ cynk pełni rolę inhibitora 5-α-reduktazy. Ponadto, cynk posiada właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne (Jarosz i in. 2017). Działanie antyandrogenne wykazuje również indole-3-carabinol (Hsu i in. 2005). Te składniki znajdziemy w dermosuplemencie Carein Hormonal Acne Skin, który dedykowany jest osobom borykającym się z trądzikiem hormonalnym. Jednak ze względu na mechanizm działania związków w nim zawartych może również wspomóc powrót do zdrowia skóry pacjentów, u których wzrost poziomu androgenów w sytuacjach stresowych nasila trądzik pospolity, również trądzik wieku późnego.
Gładka skóra bez trądziku hormonalnego
Hormonal Acne Skin
Podsumowanie
Stres odgrywa istotną rolę w nasileniu zmian trądzikowych, a jego wpływ jest szczególnie widoczny zarówno w trądziku pospolitym, jak i hormonalnym. Badania potwierdzają, że wzrost poziomu stresu wiąże się z pogorszeniem stanu skóry, tworząc mechanizm błędnego koła, w którym stres nasila trądzik, a trądzik zwiększa narażenie na stres. Dlatego skuteczna walka z trądzikiem wymaga holistycznego podejścia, łączącego pielęgnację skóry, dietoterapię, wsparcie psychologiczne oraz odpowiednią suplementację.
