Każdy marzy o nieskazitelnej skórze, jednak większość z nas skupia się głównie na pielęgnacji powierzchni skóry (naskórka) zapominając o tym, jak ważna jest regeneracja głębokich warstw skóry, które mają bezpośrednie przełożenie na zdrowie, kondycję i wygląd naszej cery. Jest to szczególnie ważne jeżeli zależy nam na zachowaniu młodego wyglądu i wieloletnim efekcie. Jak zatem powinna wyglądać prawidłowa pielęgnacja skóry?
Troska o skórę nie polega jedynie na stosowaniu kosmetyków do pielęgnacji, pielęgnacja zewnętrzna działa najlepiej gdy stanowi jeden z elementów całościowego podejścia dbania o kondycję cery jakim jest: styl życia, aktywność fizyczna i odżywianie, którego nieodzowną częścią jest również uzupełnianie niedoborów witaminowych czy suplementów skoncentrowanych na odżywieniu skóry. Aby dobrze zrozumieć co możesz zrobić aby spowolnić procesy starzenia przyjrzymy się budowie skóry, funkcjom które pełni każda z jej warstw oraz skutecznym sposobom pielęgnacyjnym.
Budowa skóry
Biorąc pod uwagę budowę, skóra składa się z 3 warstw:
- naskórka (najbardziej powierzchniowa warstwa skóry),
- skóry właściwej
- tkanki podskórnej (najgłębsza warstwa).
Grubość skóry zależy od regionu ciała: najgrubsza jest na podeszwach (tam naskórek zawiera dodatkową warstwę- warstwę jasną).
Naskórek
Każda z warstw skóry również ma swoją złożoną budowę. Na naskórek składają się (od warstwy najgłębszej do najbardziej powierzchniowej): warstwa podstawna, kolczysta, ziarnista, przejrzysta oraz warstwa rogowa. Warstwa najgłębsza – podstawna, odpowiada za podziały komórkowe i tworzenie nowych komórek, czyli keratynocytów. Najbardziej powierzchniowa warstwa naskórka to warstwa rogowa. Składa się z około 10-20 warstw komórek i stanowi najważniejszą barierę ochronną skóry.
Najważniejsze komórki naskórka to keratynocyty. Wytwarzają one keratynę i są odpowiedzialne za tworzenie naskórkowej bariery. Powstają w warstwie podstawnej i w miarę dojrzewania przechodzą do wyższych warstw naskórka. Podczas tej „wędrówki” ulegają spłaszczeniu, tracą jądro komórkowe i stają się korneocytami – martwymi komórkami naskórka stanowiącymi podstawową barierę ochronną. W naskórku znajdziemy też melanocyty (komórki odpowiedzialne za pigment), komórki Merkla (bodźce sensoryczne) i komórki Langerhansa (związane z układem immunologicznym i obroną skóry).
Skóra właściwa
Pod naskórkiem znajduje się skóra właściwa. Składa się z ona z warstwy brodawkowatej i siatkowatej. To właśnie skóra właściwa ona odpowiada za jędrność i odżywienie skóry. W skórze właściwej znajdują się włókna kolagenowe (kolagen to największa składowa skóry właściwej), włókna elastynowe, gruczoły potowe, mieszki włosowe, mięśnie, naczynia krwionośne oraz neurony czuciowe.
Tkanka podskórna
Pod skórą właściwą mamy już tkankę podskórną. Zawiera ona komórki tłuszczowe, a także neurony czuciowe i naczynia krwionośne. Ta warstwa pełni przede wszystkim rolę ochronną i chroni przed utratą ciepła.
Pielęgnacja głębszych warstw skóry u kosmetologa
Główną warstwą ograniczającą wchłanianie przezskórne jest warstwa rogowa. W końcu jest to mur z ułożonych „jak na cegłę” korneocytów zatopionych w matrycy lipidów takich jak m.in. ceramidy czy cholesterol. Utrudnione wchłanianie spowodowane jest właściwościami barierowymi i wodoodpornością naskórka. Badania pokazują, że po usunięciu warstwy rogowej przepuszczalność skóry dla składników aktywnych mocno wzrasta. Jest to wykorzystywane np. podczas zabiegów kosmetologicznych i polega na doborze odpowiednich substancji (np. liposomów), wcześniejszego nawilżenia warstwy rogowej lub zastosowania środków zwiększających penetrację. Inne metody to stosowanie mezoterapii, ablacja warstwy rogowej czy metody wspomagane elektrycznie jak np. jonoforeza czy elektroporacja. Dzięki temu użyte składniki aktywne mogą wniknąć głębiej.
Pielęgnacja głębszych warstw skóry w domu
W normalnych warunkach (bez dodatkowych metod wspomagających) wchłanianie przezskórne jest ograniczone i trudne. Z tego powodu większość składników nakładanych powierzchniowo na skórę działa w zwykle w powierzchniowej warstwie naskórka a nie np. w skóry właściwej. Samo wchłanianie przez skórę to kilka etapów: rozpuszczenie i uwolnienie substancji z preparatu, działanie substancji na warstwę rogową, dyfuzja przez warstwę rogową, przejście przez kolejne warstwy naskórka, dyfuzja przez naskórek do skóry właściwej, wchłanianie przez naczynia włosowate, krążenie ogólnoustrojowe. Z tego powodu aby substancja przenikała głębiej musi wykazywać wiele cech, m.in. mieć niską masę cząsteczkową oraz odpowiednio zaprojektowany skład (z odpowiednią bazą i nośnikami poprawiającymi penetrację w głąb skóry.
Przykładem cząsteczki, która ma bardzo małe możliwości penetrowania przez naskórek jest kolagen. Ze względu na swoją wysoką masę cząsteczkową, kolagen dostarczany w postaci kosmetyków, ogranicza swoje działanie do powierzchni skóry. Oczywiście, w takiej formie również będzie działał ochronnie oraz zmniejszy transepidermalną utratę wody. Jednak nie dotrze on do warstwy skóry właściwej i nie spowoduje uzupełnienia naturalnego kolagenu skóry. Żeby uzyskać taki efekt potrzebne są zabiegi z zakresu kosmetologii i medycyny estetycznej lub zastosowanie kolagenu w formie dermosuplementacji.
Podobnie wygląda to w przypadku kwasu hialuronowego. Badania wskazują, że podanie kwasu hialuronowego w formie kremu nie ma wpływu na zawartość kwasu hialuronowego we krwi. Taki efekt uzyskano dopiero w przypadku podania preparatu w mezoterapii oraz suplementacji.
Yousef H, Alhajj M, Sharma S. Anatomy, Skin (Integument), Epidermis. [Updated 2021 Nov 19]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470464/
Ruela A et al.: Evaluation of skin absorption of drugs from topical and trandsermal formulations. Braz J Pharm Sci 52(3) 2016
Aguirre-Cruz G.: Collagen Hydrolysates for Skin Protection: Oral Administartion and Topical Formulation. Antioxidants 2020, 9, 181; doi:10.3390/antiox9020181
Żelaszczyk D., Waszkielewicz A., Marona H.: Collagen – structure and application in cosmetology and aesthetic medicine. Estetol Med. Kosmetol, 2012: 2(1): 14-20
Wilk-Jędrusik M.: Kwas hialuronowy w dermatologii estetycznej i kosmetologii: intradermoterapia, suplementacja doustna oraz aplikacja zewnętrzna. Rozprawa doktorska. 2013.
i bądź na bieżąco z artykułami